Wij hadden vroeger zonnecollectoren op het dak. Mijn vader bouwde een kastje in de woonkamer dat tikte als de zon hard genoeg scheen om het water in de collectorbuizen te verwarmen. Geloof me, Nederland kent veel meer zonnen-uren dan je zou denken. Ik werd gek van het getik.

Tot incidenten heeft deze tikker nooit geleid, maar dat had best gekund. Een van de Ig Nobelprijzen, uitgereikt aan ogenschijnlijk lachwekkende maar toch zinnige onderzoeken, is dit jaar gegaan naar Damiaan Denys, hoogleraar Psychiatrie van Amsterdam UMC-UvA. Hij bestudeert het fenomeen misofonie. Dit is een psychiatrische stoornis waarbij iemand intense boosheid of afkeer voelt door geluiden van andere mensen. Zo erg dat zij de neiging kunnen krijgen iemand te wurgen. Kauwen, smakken en snurken zijn veel voorkomende triggers. Denys noemt isolement en relatiebreuken als mogelijke gevolgen van misofonie.

Ik wist dat lawaaiblootstelling naast doofheid ook niet-auditieve effecten kan veroorzaken, zoals slapeloosheid, hartproblemen en concentratiestoornissen. Maar dan gaat het om schadelijk geluid met geluidsniveaus boven 80 dB(A). Misofonie-geluiden stellen qua volume niets voor, maar zijn voor sommige mensen meer dan een beetje irritant. Ig Nobelwinnaar Denys geeft nog meer voorbeelden van triggers: krakende chipszakken, hoorbare ademhalingen en tikkende hakken. Ik kan me er best wat bij voorstellen. Mag ik er trouwens een bij zetten? Toetsenbordgetik. Ik vraag mijn collega tijdens video-overleggen regelmatig wat haar toetsenbord misdaan heeft om zo afgerost te worden. Dat zijn geen tikjes, maar knallen. Ik snap wel waar de term toets-aanslag vandaan komt. Maak je geen zorgen! Tot op heden heb ik nog geen neiging gehad haar iets aan te doen.

Het UMC-UvA heeft in de afgelopen 8 jaar een paar duizend patiënten behandeld voor deze kwaal. In heel Nederland zal dit aantal nog veel groter zijn en dan hebben we het nog niet eens over de mensen die er wel aan lijden, maar niet in behandeling zijn. Dat wil zeggen dat deze stoornis ook relevant kan zijn in arbeidssituaties.

Ik verwacht de grootste risico’s onder kantoorpersoneel. Wat zou er gebeuren met de gemoedstoestand van misofonie-lijders in een kantoortuin? Een omgeving vol gekakel, gekauw en gekuch van collega’s? Stel dat het niet te negeren telefoongesprek van een collega (schat met mij, wat zullen we vandaag eten) ontvlamt in intense woede en leidt tot wurging waardoor de herrieschopper definitief het zwijgen is opgelegd (en we nooit zullen weten wat de pot die dag schafte). Is er dan sprake van een arbeidsongeval? Arbeidsomstandigheden hebben geleid tot, toch?

Voorkomen is beter dan genezen. Ik pleit daarom voor thuiswerken, een telefonie-verbod in openbare ruimtes, maar vooral voor geluidsarme toetsenborden.

Photo by: Kaitlyn Baker on Unsplash

De blog ‘Smakken en tikken’ is gepubliceerd in Vakblad Arbo 12 van 2020. 

Meer weten:

UMC-UvA over misofonie met een filmpje van Damiaan Denys: https://www.amc.nl/web/nieuws-en-verhalen/actueel/actueel/ig-nobelprijs-voor-damiaan-denys.htm

New Scientist over het onderzoek naar misofonie. https://www.newscientist.nl/nieuws/ig-nobelprijs-voor-nederlands-onderzoek-dat-misofonie-ontdekte/

Blader door de blogs: