Hoeveel korter en hoeveel rotter wordt je leven als je een ziekte hebt? DALY geeft een impressie.

Lang zal ze leven

Vroeger, toen we nog een stapel kaarten voor onze verjaardag kregen, was er altijd wel één tante die schreef: ‘Nog vele jaren in gezondheid.’

Een prachtige wens, want wie wil dat nu niet? Lang en vooral in gezondheid leven. We weten allemaal dat dit er niet altijd in zit. Ziekten kunnen zonder pardon een einde maken aan het leven. En zelfs als je oud wordt, kunnen diezelfde ziekten ertoe leiden dat het leven niet zo zorgeloos is als je zou willen.

DALY

Over het algemeen kijken we naar ziekten in termen van dood. Hoe groot is de overlevingskans? Hoeveel mensen sterven aan die ziekte? Hoe oud word je als je een bepaalde ziekte hebt?

Maar zoals die tante van die verjaardagskaart al wist: dan mis je de helft. Om ook de kwaliteit van leven mee te wegen is DALY in het leven geroepen; Disability Adjusted Life Years. Samengevat vertelt een DALY hoeveel korter en hoeveel rotter je leven wordt door een bepaalde ziekte.

Appels en peren

De rotheid van een ziekte hangt af van de lichamelijke beperkingen, de psychische gevolgen en de mate waarin het sociaal functioneren verslechterd. Elke ziekte krijgt een weegfactor op een schaal van 0 tot 1, waarbij 1 staat voor ‘zeer ernstige nadelige gevolgen’. Eczeem heeft bijvoorbeeld een wegingsfactor 0,06 gekregen en dementie een wegingsfactor 0,5. Met andere woorden 9 jaar leven met eczeem is ongeveer net zo erg als 1 jaar dement zijn.

Hoeveel korter je leeft door een ziekte weten we door epidemiologisch onderzoek. Objectieve kwantitatieve gegevens.

Door rotter en korter te combineren, hebben we de DALY: het aantal gezonde jaren dat je inlevert door een ziekte. Die DALYs maken het mogelijk om de ernst van de ene ziekte kwantitatief te vergelijken met de andere ziekte. Appels en peren kunnen we bij deze met elkaar vergelijken.

Burden of Disease

Hoe zeer gaat een maatschappij gebukt onder ziekte? Dat kun je uitrekenen als je DALYs vermenigvuldigt met het aantal mensen dat de ziekte heeft. De Engelstaligen noemen dat Burden of Disease. Had mij gevraagd, dan had ik de Nederlandse equivalent de Last van Lijden of het Lijden door Lijden genoemd. Helaas. Wij nuchtere Hollanders maken het niet mooier dan het is en spreken van ‘Ziektelast’; Hoe zwaar is ziekte voor de maatschappij.

Schuldigen

Dan is het nog maar een kleine stap naar het aanwijzen van schuldigen. Als we van een ziekte de oorzaken kennen dan kunnen we uitrekenen in welke mate een oorzaak bijdraagt aan de ziektelast. Ofwel: wat maakt ons het meest ziek. Dat rekenen RIVM en TNO om de paar jaar keurig voor ons uit. Het zal je niet verrassen dat roken op één staat: 13% van de ziektelast wordt veroorzaakt door roken. Overgewicht staat met stip op nummer twee: 5% van de ziektelast. Maar let op. Het gaat om een gedeelde tweede plek.

Beroepsziekten

De cijfers tonen het onomstotelijk aan. We worden met zijn allen net zo ziek van overgewicht als van ‘arbeidsomstandigheden’. Werk aan de winkel dus. Voor iedereen die zich bezighoudt met arbeidsomstandigheden. En als je niet weet waar je moet beginnen, dan weet DALY raad: Begin met het terugdringen van werkdruk en zorg daarna dat de blootstelling aan gevaarlijke stoffen op orde komt. Mocht jouw bedrijf duurzame inzetbaarheid serieus nemen, dan is aandacht voor roken en overgewicht een mooi aanvullend projectje.

Wij arboprofessionals wensen iedereen nog vele jaren in gezondheid!

Meer weten?

• Nederlandse Vereniging van Arbeidshygiëne
• World Health Organization – DALY
• Volksgezondheidenzorg.info – Ziektelast Nederland

Photo credit: iStock – MarkSwallow

Blader door de blogs: