De Universiteit van Kopenhagen stuurde in mei 2020 een persbericht uit met een opvallende kop: ‘Wetenschappers worden high: Pinguïn op Antarctica stoot extreme hoeveelheid lachgas uit.’

Kort daarvoor had ik toevallig uitgezocht wat de effecten van lachgas zijn. Mijn jongste had in de schooltuin cilinders en stukken ballon gevonden. Zelfs hij wist dat er lachgas gebruikt moest zijn; een verdovend middel dat in slagroomcilinders eenvoudig en legaal te verkrijgen is en effecten geeft als een dromerige roes, een positieve blik, lachbuien, hallucinaties en grappige vervormingen van geluid.

Daar krijg je hoofdpijn van

Als bezorgde ouder en arbeidshygiënist ging het me natuurlijk om de bij-effecten van lachgas, ofwel distikstofoxide. Op korte termijn en bij beperkt gebruik zijn dit hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid en evenwichtsstoornissen. Niet schokkend, hoewel dit soort effecten in het verkeer levensgevaarlijk zijn. In combinatie met andere verdovende middelen, waaronder alcohol, wordt het serieuzer. Gecombineerd gebruik kan de ademhaling verstoren en door onvoldoende zuurstof leiden tot flauwvallen, maar ook een hartaanval veroorzaken.

IJskoud

Er is nog een ander direct effect: inademen van lachgas vanuit de cilinder kan lippen of luchtwegen bevriezen. Dat is de reden dat de cilinder meestal wordt leeggespoten in een ballon en vandaaruit wordt ingeademd. Een leuk weetje is dat Bol.com de verkoop van slagroomcilinders stopte, toen bleek dat deze opvallend vaak in combinatie met ballonnen werd verkocht. Je zou kunnen zeggen dat elk verjaardagsfeestje ballonnen en een slagroomtaart nodig heeft, maar het blauwe mannetje snapte dat ook minder onschuldige activiteiten mogelijk zijn.

Hallo B12

Voor zover incidenteel gebruik en korte termijn effecten. Als je het echt veel gaat gebruiken, we praten over tientallen ballonnen per keer, dan kan er een vitamine B12 tekort optreden wat vervolgens weer kan leiden tot bloedarmoede en neurologische stoornissen (verdoofd gevoel in de ledematen, tintelingen). Daarnaast lijkt lachgas een effect te hebben op zich ontwikkelende hersenen (foetus tot en met jong volwassenen).

Ik koppelde mijn bevindingen terug aan mijn zonen die me meewarig aanstaarden en met hun ogen rolden. Laten we hopen dat ze slimme keuzes maken. Verder dacht ik niet meer aan lachgas, tot het bericht over de Deense wetenschappers.

Guano

Guano, zo heet pinguïnmest, is door het dieet van de Koningspinguïns erg rijk aan stikstofverbindingen. Als je velden vol van de mest hebt, reageren de stikstofverbindingen in de grond tot lachgas. Ik vraag me af of die beesten er zelf ook last van hebben. Misschien voelen zij hun voeten niet meer. Wat een verklaring kan zijn voor hun waggelende loopje. Hoewel het vitamine B12 gebrek ontstaat doordat lachgas een enzym verstoort en misschien hebben pinguïns dat enzym niet.

Ik dwaal af!

Terug naar het Deense persbericht. Lachgas doet het goed in communicatie en werd daarom als enige genoemd, maar naast distikstofoxide komen er op de guano-velden nog veel meer stoffen vrij, waaronder koolstofdioxide, methaan, stikstofoxiden en waterstofsulfide (H2S). Die combinatie van stoffen zorgt er waarschijnlijk voor dat wetenschappers zich na een paar uur monsters nemen op de poepvlaktes lamlendig voelen en barstende koppijn hebben.

Meten is weten

Hoe het ook zij, het lijkt me goed om na te gaan of het verantwoord is om te midden van de Koningspinguïnpoep te werken. Mijn voorstel is dat we ter plaatse gaan meten. Letterlijk een shitklus, maar laat het meten van gevaarlijke stoffen nu net mijn beroep zijn. Ik bied me aan. Schrijf ik mijn volgende blog vanaf Antarctica.

Photocredit: Michal Mrozek on Unsplash.com

Meer lezen:

Jellinek kliniek over lachgas
Factsheet Trimbos instituut 
Persbericht Universiteit van Kopenhagen
Nu.nl, Poepende pinguïn blijkt lachgas uit te stoten, wetenschappers worden onwel, 23 mei 2020

Blader door de blogs: