De betonboorder had die dag zo’n 200 gaten in het plafond geboord en hij was blij. De reden? Zijn haar was schoon!

Dit voorval speelt 20 jaar geleden. Ik werkte nog maar net als arbodeskundige en voerde metingen uit naar de blootstelling aan kwartsstof bij deze betonboorder en zijn collega’s. Kwartsstof zit in alle zandachtige steensoorten en dus ook in beton. We wilden weten hoeveel kwartsstof hij nou inademde.

Een andere wereld

De wereld zag er toen behoorlijk anders uit. Helmen gebruikten we lang niet zo vaak en consequent als nu. Vandaar dat het stof in zijn haar terecht kon komen. Afzuiging op gereedschap was nog maar net op de markt en werd vrijwel nooit gebruikt. Daarom deden we de metingen. De ene dag boorde de betonboorder zoals hij dat altijd deed (zonder afzuiging). En de andere dag sloten we de boormachine aan op een industriële stofzuiger. Het resultaat was goed: het stof werd afgezogen, het haar van de man bleef schoon en de lucht die hij inademde ook.

Terugblik

Soms is het wel aardig om te kijken hoe ver we zijn gekomen. Tegenwoordig is de bouw lang niet meer zo stoffig als vroeger. We vinden het helemaal niet meer raar om een bouwvakker te zien die de bouwplaats stofzuigt. Het gebruik van water en afzuiging op gereedschap is ook heel normaal. En het dragen van adembescherming zie je veel vaker dan in het verleden.

Littekenweefsel in de longen

En dat is maar goed ook. Stof irriteert de luchtwegen. De hele kleine deeltjes die ver in de longen doordringen, beschadigen longweefsel. Hierdoor ontstaat een soort littekenweefsel in je longen. Daar waar littekenweefsel zit, kan de long geen zuurstof meer uit de lucht halen. Ook kunnen de longen op die plek niet zo goed uitzetten. Als je vaak kwartsstof inademt, beschadigt een steeds groter deel van je longen. Je kunt ongemerkt steeds minder goed zuurstof opnemen uit de lucht en na een jaar of 20 merk je het duidelijk bij het traplopen, sporten en zelfs bij het wandelen. Je wordt steeds benauwder.

Beter maar niet goed genoeg

We zijn op de goede weg met het verminderen van stof, maar we zijn er nog niet helemaal. Er is nog steeds veel stof op de bouw. De meeste maatregelen halen het stof voor een deel weg, maar niet genoeg. Zeker als het gaat om handelingen waar stof met veel energie vrijkomt. Bij het gebruik van een haakse slijper bijvoorbeeld. Dan is afzuigen nog steeds erg moeilijk omdat het alle kanten opslingert, en niet altijd in de afzuiging terecht komt. Adembescherming is dan nog nodig, maar niet echt comfortabel en dus wordt het lang niet altijd goed gebruikt.

Voorkomen is beter dan…

Voorkomen dat je materieel moet bewerken is daarom altijd het beste. Funderingspalen op maat instorten, waardoor de koppen niet meer gesneld hoeven te worden bijvoorbeeld. Of leidingdoorvoeringen instorten in het beton. Als het gat er al zit, en als het netjes op de juiste plek zit, dan hoef je niet meer te boren, slijpen, frezen.

Roken

Gezond leven helpt ook mee. Ik hoef het eigenlijk niet meer te zeggen, want iedereen weet dat roken de longen kapot maakt. Maar als je rookt en veel werkt in het stof, dan is de opgetelde schade nog veel groter.

Als je haar maar goed zit

We weten wat ons te doen staat. Zorgen dat er zo min mogelijk stof vrijkomt en zorgen dat we zo min mogelijk stof inademen. Ik ben benieuwd of de betonboorder dat ook gedaan heeft. Of hij, twintig jaar na dato, nog steeds kan voetballen. En ik ben eigenlijk ook wel benieuwd hoe zijn haar tegenwoordig zit!

Meer weten

Hoe werk je veilig met kwartsstof? – Volandis

Kwartsstof | Arboportaal

Napo in…… de sluipmoordenaars | NAPO (napofilm.net)

Photocredit: Julien Tromeur | Unsplash

Blader door de blogs: