Kennen jullie hem nog, Bokito? De zilverruggorilla uit Diergaarde Blijdorp die in 2007 ontsnapte uit zijn verblijf? Ik moest laatst weer aan hem denken.

De voorpagina’s stonden er destijds vol van. Bokito had een vrouwelijke fan die hem vier keer in de week bezocht. Ze voelde een speciale band met het dier en had veelvuldig oogcontact met hem. Dat laatste had ze volgens de verzorgers moeten vermijden. Want, zo was hun verklaring voor de aanval, Bokito besloot daarom te laten zien wie de baas was. Een andere deskundige las uit het gedrag van Bokito af dat hij de vrouw het hof wilde maken. Hij was duidelijk ontsnapt om te kunnen doen wat hij normaal met gorillavrouwtjes doet.

Wat de reden van de aanval ook was, de vrouw eindigde met meer dan 100 gorillabeten, een ingedeukte borstkas, een verbrijzelde hand en gebroken pols en arm in het ziekenhuis. Vanuit haar ziekbed meldde zij dat Bokito nog steeds haar lieveling was.

Ondertussen evacueerden de medewerkers 1500 bezoekers en schoten Bokito met een verdovingsgeweer neer. Het calamiteitenplan werkte. Lessons learned leidde tot een aanpassing van de gorillaverblijven en ‘Bokitoproof’ werd het woord van het jaar 2007.

Ik moest, 15 jaar na dato, aan Bokito denken door een item in het Jeugdjournaal. De leeuwen en gorilla’s van Diergaarde Blijdorp hadden namelijk corona. Bij de leeuwen konden verzorgers dit vaststellen aan de hand van de mest. Maar, zo vertelde de hoofdcurator, bij enkele gorilla’s was een ‘swapje door de neus’ gedaan.

Het was zijn volgende zin die de arboprofessional in mij wakker maakte. ‘Dat vinden ze natuurlijk niet leuk, dus dat lukt maar één keer.’ Sorry? Waren de gorilla’s bij kennis tijdens de test? Stak iemand een stokje in de neus van een dier van 2 meter lang en 200 kilo zwaar? Een kolos dat zeven keer sterker is dan de mens? Ik had graag bij het werkoverleg willen zijn waar de taak risico analyse van deze klus werd gedaan.

‘Goed mensen, we gaan een swapje nemen bij de gorilla’s. Laten we even het TRA-lijstje doornemen. Fysiek geweld is wel een risico, denk ik, toch? Vink ik die aan. Hoe gaan we dat beheersen? Ik stel voor dat we Henk sturen, die heeft een goede band met ze. Je moet ze gewoon geruststellen Henk, net als de GGD doet. Zeg dat hij zijn gezicht moet ontspannen. Het is een rotgevoel, maar niet pijnlijk. Eigenlijk net alsof je cola in je neus krijgt. Of water tijdens het zwemmen. Wat denken jullie, zullen we voor de zekerheid een paar kleinere exemplaren uitkiezen voor de test? Of toch Bokito? Laatste vraag dan nog, weet iemand waar we het verdovingsgeweer hebben opgeborgen?’

Ik ben ook wel benieuwd of er met zo’n joekel van een risico nog oog is voor gevaren met een minder spectaculair effect. Besmettingsgevaar van mens op aap en andersom bijvoorbeeld. Of lawaai. Of zou een gorilla het ongemak ook in stoere stilte ondergaan? Mogelijk gilt hij het uit van de schrik. ‘Heb je je gehoorbescherming, Henk?’

Ik zou het heel leuk vinden als de arboprofessional van Blijdorp mij in een collegiaal onderonsje wil vertellen hoe de taak risico analyse echt is gemaakt. Of mij een kopie van die TRA zou sturen. Ik vermoed dat er een dubbel onderstreepte waarschuwing op zal staan: ‘Niet in zijn ogen kijken.’

Media:
Yvonne ondergaat nog steeds operaties na aanval Bokito | Nieuws | AD.nl
Zo werd corona bij leeuwen en gorilla’s ontdekt | NOS Jeugdjournaal
Bokito breekt uit – YouTube

Photocredit: Ron Magill | Miami Zoo

Deze column werd eerder gepubliceerd in het Vakblad Arbo.

Blader door de blogs: